Dağıstanda tehqir olunan azerbaycanlılara nece kömek etmek olar?

Dağıstanın Xasavyurt şeherinde Rusiya milisi azerbaycanlı miqrantlara qarşı qanunsuz emellere yol verir. Azerbaycanlılar Dağıstan milisi terefinden yoldan tutularaq küçe süpürmeye ve diger işlere celb olunur. Masallı sakini, Xasavyurt bazarında alverle meşğul olan Zaur Ehmedovun ANS PRESS-e verdiyi melumata göre, şeherde yaşayan azerbaycanlıların sayı 7 mine yaxındır ve onların ekseriyyeti müveqqeti yaşamaq üçün müvafiq senedlere malikdir.

Buna baxmayaraq, son vaxtlar şeherde "oblava" keçiren milisler hemyerlilerimizin senedlerine mehel qoymayaraq onları şöbeye aparır, pullarını elinden alır, sonra ise küçe süpürmeye mecbur edirler. Z.Ehmedovun sözlerine göre, diger postsovet ölkelerinden olan miqrantlar - özbekler, tacikler ve hemçinin Çin vetendaşları küçe süpürmeye razılaşsalar da, azerbaycanlılar bunu özlerine tehqir hesab edir. Buna göre de, rus milisi terefinden fiziki işgencelere meruz qalır: "İki aylıq yaşayış qeydiyyatına düşürük, iki aydan bir qeydiyyatı tezeleyirik. Yeni yaşayış qeydiyyatımız var. Buna baxmayaraq, rus milisleri heç neye ehemiyyet vermir, heç senedlere de baxmırlar. Küçelerde tutan kimi dinlemeden aparırlar şöbeye. Başqa milletlerin nümayendeleri küçe süpürmeye, ayaqyolu temizlemeye razılaşır, bizse yox. Ona göre de bizi döyürler, pullarımızı elimizden alırlar. Burada 6-7 min azerbaycanlı müxtelif sahelerde işleyir. Tek bazarda işleyenleri yox, tikintide ve diger sahelerde işleyenleri de tutub aparırlar".

Z.Ehmedov bildirib ki, şeherde yaşayan azerbaycanlılar icma şeklinde formalaşmadığına göre seslerini şeher rehberliyine çatdıra bilmirler.

Qeyd edek ki, Rusiya miqrantlara münasibetle bağlı hazırlanan reytinq cedvelinde o qeder de yaxşı yerleri tutmur. Xüsusile de, bu ölkenin ayrı-ayrı vilayetlerinde, münaqişeli zonalarda miqrantlar adi insani reftardan mehrumdur.

Mesele ile bağlı müraciet etdiyimiz Avrasiya Vetendaş Teşebbüsleri Platformasının Prezidenti Azer Allahverenov bizimle söhbetinde qeyd etdi ki, dünyanın müxtelif ölkelerinde qanuni ve qanunsuz miqrantlara münasibet ferqlidir. Ele ölkeler var ki, orada qanunsuz miqrant aşkar olunduqda müeyyen insana deyerler qorunur. Deportasiya meselesi de hüquq çerçivesinde heyata keçirilir: "Amma teessüfler olsun ki, bezi ölkelerde deportasiya xercleri qanunsuz miqrantın öz üzerine atılır. Qanunsuz miqrantın pulu yoxdursa, onu mecbur edirler ki, qapalı mekanda emek fealiyyetile meşğul olsun. Qazanılan pul qanunsuz deportasiya xercleri üçün istifade olunur.

Meselen, Almaniyada bu beledir. Amma bu ölkenin qanunsuz miqrantlar üçün saxlanma merkezlerinde şerait standartlara uyğundur. Qanunsuz miqrantlar Almaniyada parkı, ağacları temizlemekle ayda 300-400 avro qazana bilir. Üç ay işleyib 1300 avroya yaxın pul qazanır ve hemin pulla öz ölkelerine qayıdırlar. Almaniyada qanunsuz miqrantların şexsiyyeti, leyaqeti alçaldılmır. Almaniya hökumeti miqrantların hüquqlarının qorunması meselesine çox ciddi şekilde nezaret edir".

A.Allahverenovun sözlerine göre, ele ölkeler de var ki, orada miqrantlara cemiyyetin üçüncü dereceli nümayendeleri kimi baxırlar: "Bu cür ölkelerde yaşayanların heç bir hüququ qorunmur. Vetendaş hansısa bir şirketde müqavilesiz işleyirse, qanunsuz yaşayırsa bele, onun müeyyen hüquqları var ki, hörmetle yanaşılmalıdır. Miqrantların hüquqlarının müdafiesi yaşadığı ölkenin konstitusiyasında da tanınır. Bundan başqa, beynelxalq konvensiyalara göre de, qanunsuz statusa malik şexslerin hüquqları tanınmalıdır. Amma bezi ölkelerde miqrantlar müxtelif tezyiq ve teqiblere meruz qalır. Onlara qarşı heyata keçirilen hereketler hüquq-mühafize orqanlarının diqqetinden kenarda qalır. Şexs qanunsuz kimi kiminse bağında işleyirse, bu onun hüquqlarının pozulması demekdir. Çünki bu halda aldığı mevacib de serf edilen emeye adekvat olmur".

A.Allahverenov qeyd etdi ki, Rusiya Federal Miqrasiya Xidmeti ve Sosial Müdafie Nazirliyi birge emekdaşlıq ederek, hüquqları pozulan, qanunsuz yaşayan miqrantlarla bağlı müeyyen araşdırmalar aparır. Amma Rusiyanın ayrı-ayrı bölgelerinde xüsusi herbi rejim varsa, münaqişe ocağı mövcuddursa, miqrantların veziyyeti heddinden artıq çetin olur. Bezen miqrantların kimler terefinden tezyiqlere meruz qaldığı, hüquqlarının kimler terefinden pozulduğu melum olmur. Bütün bunlara baxmayaraq, nezere almalıyıq ki, istenilen halda burada söhbet miqrantın hüququnun pozulmasından gedir. Hüquq-mühafize orqanları ölkede yaşayan bütün miqrantların taleyile, hüquqlarının qorunması ile maraqlanmalıdır. Ferqi yoxdur ki, miqrant ölkede qanuni ve ya qanunsuz yaşayır. Onun hüquqları var ve o tanınmalıdır".

Afrika ölkelerinde miqrantların hüquqlarının daha kobud şekilde pozulduğunu diqqete çatdıran A.Allahverenov dedi ki, bu qitenin münaqişe ocaqlarında miqrantlar, girov götürülenler, mehbuslar en ağır işlere celb olunur. Onlar daş karxanalarında işledilir, cengellikleri temizleyirler. Afrikada her gün yüzlerle miqrant dünyasını deyişir.

Rusiyada da miqrantlara münasibetin ürekaçan seviyyede olmadığını deyen A.Allahverenov bu ölkenin tikinti sektorunda qanunsuz miqrantların emeyinden sui-istifade olunduğunu diqqete çatdırdı: "Hetta Rusiyanın Miqrasiya Xidmeti araşdırmalar apararaq, bir neçe şexsi miqrantlara münasibetde qanunun teleblerini pozduğu üçün mesuliyyete celb etmişdi: "Problemin qarşısını almaq üçün ilk növbede vetendaş öz hüquqlarını bilmeli ve müdafie etmelidir. Qanunsuz miqrantın hüquqlarını qorumaq çox çetin olur. Vetendaş olduğu ölkede leqal statusla yaşamalıdır. Qanunsuz miqrantlar bezen kriminal qruplaşmaların qurbanı olur. Kortebii şekilde hansısa ölkeye iş dalınca getmek düzgün deyil. İşlediyin şirketin reputasiyası çox ciddi meseledir. Bizim görüşdüyümüz, müsahibe götürdüyümüz şexsler bildirir ki, onları işe götüren şirketlerle müqavile bağlanılarken üçüncü teref kimi vekil ve ya hansısa ictimai teşkilatın iştirakı olmasa, hüquqları pozulur".

Ruslan XELİL
Menbe: http://www.baki-xeber.com